ماده ۱۰۳۷ قانون مدنی درباره استرداد هدایا پس از به هم خوردن نامزدی چنین مقرر داشته است.هر یک از نامزدها میتواند در صورت به هم خوردن وصلت منظور هدایایی را که به طرف دیگر یا ابوین او برای وصلت منظور داده است مطالبه کند .
اگر عین هدایا موجود نباشد مستحق قیمت هدایایی خواهد بود که عادتاً نگه داشته میشود . مگر اینکه آن هدایا بدون تقصیر طرف دیگر تلف شده باشد و ماده ۱۰۳۸ می گوید رجوع به قیمت در موردی که وصلت منظور در اثر فوت یکی از نامزدها به هم بخورد مجری نخواهد بود. بنابراین دو ماده باید بین هدایایی که عین آنها موجود است و هدایایی که تلف شده است فرق گذاشت.
اگر عین هدایا موجود باشد هدیه دهنده در صورت به هم خوردن نامزدی میتواند آنها را استرداد کند .میتوان گفت با به هم خوردن وصلت علت هدیه از میان رفته و به جاست که هدیه به هدیه دهنده بازگردد .
اگر عین هدایا تلف شده باشد دو فرض می توان داشت یا هدیه از چیزهایی بوده که عادتاً نگه داشته نمیشود یعنی از اشیای مصرف شدنی بوده مانند: شیرینی صابون از عطر ادکلن و یا از چیزهایی که برحسب عادت نگهداشته میشود مثل ساعت و پارچه .
درمورد اول دهنده هدیه حق مطالبه قیمت نخواهد داشت ولی در مورد دوم مستحق بهای هدیه خواهد بود مگر در دو مورد:
موردی که هدیه بدون تقصیر گیرنده تلف شده باشد از آنجا که اصل عدم تقصیر گیرنده است اثبات تقصیر بر عهده هدیه دهنده است.
وانگهی چون گیرنده هدیه مالک آن به شمار میآید و تصرفات مالکانه بوده است اثبات و احراز تقصیر او در تلف مال دشوار است .
به هرحال تقصیر به معنی رفتار نامتعارف و شامل تعدی و تفریط است و برای تشخیص آن باید به عرف رجوع کرد .
موردی که به هم خوردن نامزدی ناشی از فوت یکی از نامزدها باشد با وجود شرایط مذکور عین یا قیمت هدایایی که هر یک از نامزدها به طرف دیگر یا ابوین او برای وصلت منظور داده است طبق نص ماده ۳۷ قابل مطالبه است.
حال ببینیم هدایایی که یکی از نامزدها به شخص دیگری غیر از نامزد خود و ابوین او داده است نیز قابل استرداد است یا خیر .
مانند هدایای که به قیم نامزد یا یکی از خویشان نزدیک و محبوب او غیر از پدر یا مادر داده است .
چون خصوصیتی در هدیهای که به طرف دیگر یا ابوین او داده شده است نیز با توجه به وحدت ملاک میتوان هدایای اعطایی به اشخاص دیگر را نیز قابل استرداد دانست .
اما دشوار است که بتوان به اشخاصی که به مناسبت ازدواج هدایایی به نامزد ها دادهاند اجازه داد که عین یا قیمت آن ها را در صورت به هم خوردن نامزدی مطالبه کنند مگر در حدودی که هبه در حقوق ایران قابل رجوع است چه ظاهر این است که قانونگذار این حق را فقط به هر یک از نامزدها داده است خاص آن که در حقوق سوئیس نیز که خواستگاه قواعد راجع به نامزدی است حق استرداد اینگونه هدایا شناخته نشده است.
به نظر می رسد که عدم استحقاق قیمت و عدم مسئولیت دریافت کننده مربوط به موردی است که دریافت کننده هدیه نامزدی را بدون علت موجه به هم نزده باشد و هرگاه نامزدی را بدون علت موجه به هم زده باشد دهنده هدیه می تواند به عنوان خسارت و از باب مسئولیت مدنی یا تصویب بهای آن را مطالبه کند.
به نظر میرسد که عکس هم نوعی هدیه محسوب و مشمول مقررات مربوط به استرداد هدایا است بنابراین اگر عین آن باقی باشد .
صاحب عکس می تواند آن را مطالبه کند و اگر تلف شده باشد بهای آن در صورتی که عکس مزبور عرفا ارزش مالی داشته و تلفن ناشی از تقصیر دریافت کننده باشد قابل مطالبه است .
ایمیل : pelakeghanon@gmail.com
آدرس: بزرگراه شهید سلیمانی شرق نرسیده به خیابان کرمان ایستگاه 16 متری